1 april 2023
(English below)
Weerloos en waardevol
‘Alles van waarde is weerloos’, schreef Lucebert. Wat ons het nauwst aan het hart ligt is vaak uitzonderlijk kwetsbaar. Het confronteert ons met onze eigen hulpeloosheid. We doen pogingen om het te beschermen tegen dreigingen van buitenaf. Maar hoe kunnen we verhinderen dat onze ontferming een wurggreep wordt, waarin de stem van het kostbare verdrinkt? Wat doen we bovendien, als wat ons waardevol is zich kant tegen de waarden die we zelf verdedigen? Soms kunnen we het waardevolle pas ten volle appreciëren door een blind vertrouwen.
Het Feest van de Filosofie draait dit jaar om waarde en weerloosheid. Hoe weten we bijvoorbeeld wat waardevol is wanneer het zijn vanzelfsprekendheid heeft verloren? Hoe komen we waarde op het spoor? Zelfs het kostbare ontsnapt uiteindelijk niet aan rekenwerk. De pandemie toonde ons de prijs van een mensenleven. De geneeskunde worstelt wel vaker met de waarde van het leven. Mogen we mensen genetisch verbeteren? Moeten we dat doen? Of openen we dan de zoveelste doos van Pandora? En in hoeverre kan iets wat intuïtief akelig lijkt, zoals ziekte, waardevol en betekenisvol zijn? Tegelijkertijd gaan we op zoek naar de waarde van het samenleven, zowel met andere mensen als met andere dieren. De superdiversiteit van grootsteden brengt schoonheid maar ook spanning. Hetzelfde geldt voor de wolven die onze leefwereld binnenwandelen en die het dilemma tussen vastgrijpen en loslaten op de spits drijven. We tasten ook de grenzen van onze verbeelding af en verkennen de vraag of een computer menselijke creativiteit kan modelleren. Of toch maar waarde vinden door onze blik te verplaatsen naar de kleine verhalen die ons leven betekenis geven?
Het Feest begint dit jaar in de Schouwburg en gaat daarna verder in het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte. Kom luisteren naar lezingen en gesprekken of filosofeer mee tijdens een inclusieve workshop. Met Brian D. Earp, Olivia Laing, Anton Jäger, Luckas Vander Taelen, Marjolijn van Heemstra, Antoon Vandevelde, Ann Dooms, Glenn Deliège, Claudia Galgau, Jeroen Luyten, Yvonne Denier, Griet Galle en Jenne Vereertbrugghen. Naar aloude gewoonte zijn ook kinderen welkom om te komen filosoferen. Zij worden begeleid door Griet Galle en Jenne Vereertbrugghen.
Deze lezing is een initiatief van het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte (KU Leuven), in samenwerking met STUK, 30CC en Dito vzw en maakt deel uit van de Maand van de Filosofie en met de steun van Eos Wetenschap, Pelckmans en Uitgeverij Peeters.
Vulnerable and valuable
‘Everything of value is vulnerable,’ or so the Dutch poet Lucebert once wrote. What is closest to our hearts is often exceptionally vulnerable. It confronts us with our own helplessness. We make efforts to protect it from external threats. Yet how can we prevent our compassion from becoming a stranglehold into which the voice of the precious drowns? Moreover, what do we do when what is precious to us begins to express itself against the values we ourselves defend? Sometimes it seems that only blind trust will allow us to fully appreciate the precious.
This year’s Philosophy Festival is all about value and vulnerability. How do we know what is valuable, for example, when it has lost its naturalness? How do we track value? Even the precious does not ultimately escape calculation. The pandemic showed us the price of a human life. Medicine does often wrestle with the value of life. Can we genetically enhance people? Should we? Or will we then open yet another Pandora’s box? And to what extent can something that intuitively seems grim, such as illness, be valuable and meaningful?
At the same time, we are exploring the value of living together, both with other people and other animals. The super-diversity of metropolises brings beauty but also tension. The same goes for the wolves that wander into our living environment, which bring the dilemma between grasping and letting go to a head. We also probe the limits of our imagination and explore whether a computer can model human creativity. Or can we still find value by shifting our gaze to the little stories that give our lives meaning?
This year, the Philosophy Festival starts at the Schouwburg and continues at the Institute of Philosophy in Leuven. Non-Dutch participants can opt for an all-English series of afternoon sessions.
This lecture is an initiative of the Institute of Philosophy (KU Leuven), in collaboration with STUK, 30CC and Dito vzw and is part of the Maand van de Filosofie. With the support of Eos Wetenschap, Uitgeverij Peeters and Pelckmans.